P4C Nedir?
P4C, Amerikalı felsefe profesörü Matthew Lipman'ın, ezberci eÄŸitim sisteminin çocuklardaki düÅŸünme becerilerini geliÅŸtirmediÄŸine kani olması üzerine, '60'lı yıllarda geliÅŸtirdiÄŸi, bugün 60 ülkede, Ä°ngiltere'de ise yaklaşık 3000 okulda uygulanan, UNESCO tarafından birçok önemli kazanımı sayesinde eÄŸitimi ileriye götürdüÄŸü kabul edilen bir pedagojidir.
P4C'nin "4 C"si bir yandan, critical (eleÅŸtirel), creative (yaratıcı), caring (özenli) ve collaborative (iÅŸbirliÄŸine dayalı) düÅŸünmeyi ifade ederken, aynı zamanda, hem çocuklara (children), hem de topluluklara (communities) yönelik bir çerçeveyi iÅŸaret eder. Dolayısıyla, P4C atölyeleri hem çocuklara, hem de yetiÅŸkinlere ve kurumsal topluluklara yönelik olarak yapılmaktadır.​
​
P4C Kazanımları Nelerdir?
Çocuklar, eleÅŸtirel, yaratıcı, özenli ve iÅŸbirliÄŸine dayalı düÅŸünme, neden sonuç iliÅŸkisi oluÅŸturma, baÅŸkalarının fikirlerini özenli ve etkin ÅŸekilde dinleme, onlara tarafsız ÅŸekilde ve saygıyla yaklaÅŸma, kendi fikirlerini özgürce ifade etme, problem çözme, mantıksal akıl yürütme, çok yönlü ve esnek düÅŸünme, örnek türetme, varsayımları tespit edebilme, kavramları tanıma, soru sorma ve argüman oluÅŸturma, argümanları gerekçelendirme ve iletiÅŸim becerilerini geliÅŸtirirler. Çocukların farkındalıkları, özsaygı ve özgüvenleri artar. Dil becerileri geliÅŸir, kavram bilgileri zenginleÅŸir. Psikolojik ve sosyolojik anlamda olumlu kazanımlar elde ederler. Konsantrasyon düzeyinin artmasına, dürtüsel davranışların kontrolüne ve ders baÅŸarısına pozitif etkileri olduÄŸu görülmüÅŸtür. P4C uygulanan okullarda zorbalığın azaldığı, öÄŸrencilerin biliÅŸsel puanlarında artış olduÄŸu gözlenmiÅŸtir.
YetiÅŸkinler de bu kazanımlardan azade deÄŸiller elbette. Hatta kiÅŸisel tecrübemden yola çıkarak ÅŸunu söyleyebilirim ki, P4C kazanımlarının gerçekleÅŸmesi biz yetiÅŸkinler için zaman zaman çok daha elzem olabiliyor. Büyümek dediÄŸimiz süreçte hepimiz birçok farklı etmenin bir araya gelmesiyle düÅŸünsel esnekliÄŸimizi, doÄŸal merakımızı, soru sorma, sorgulama alışkanlığımızı büyük ölçüde yitiriyoruz. Bu kayıp bize, hayata karşı genel bir isteksizlik, sabit fikirlilik, tahammülsüzlük, sosyal ve ikili iliÅŸkilerimizde, çocuklarımızla yaÅŸadığımız çeÅŸitli zorluklar olarak geri dönüyor. Zihnimizde uzun zaman önce üzerinde düÅŸünmeyi bıraktığımız ve kendi güvenli alanımız olarak konumlandırdığımız, sayısız kalıp yargı ve ön yargı var. Bu kalıp yargı ve ön yargı kutucuklarına yerleÅŸtirdiÄŸimiz düÅŸüncelerle dolu olarak yaÅŸamlarımızı sürdürüyoruz. O düÅŸünceleri sarsmak, gerçekten bizim için de sarsıcı olabiliyor bazen, ama emin olun ki, çok derin bir nefes doluyor göÄŸse:)
Peki P4C Nasıl Çalışır? Felsefe Atölyelerinde
Ne Yaparız, Ne Yapmayız?
Gerek çocuklarla, gerekse yetiÅŸkinlerle yaptığım atölye çalışmalarında, grubun yaÅŸ özelliklerine uygun, "uyaran" adını verdiÄŸimiz ve içeriÄŸinde felsefi bir çatışma barındırdığı için soruÅŸturmayı baÅŸlatmaya elveriÅŸli bir hikaye, masal, ÅŸiir, fıkra, ÅŸarkı, resim, karikatür, illüstrasyon, animasyon, bazen bir filmden kesit ya da bir fotoÄŸraf, bazen tek bir cümle paylaşıyorum. Mitolojik hikayeleri, sinemayı, edebiyat ve müziÄŸi uyaran seçiminde kullanmayı da çok seviyorum.
Çünkü felsefe her yerde, her ÅŸeyde!
SoruÅŸturmayı, topluluÄŸa yönelttiÄŸim bir baÅŸlangıç sorusu ile baÅŸlatıyorum. BaÅŸlangıç sorusu, her zaman uyarana iliÅŸkin bir sorudur. Bu soru üzerine topluluktan gelen yanıtlar ve kavramlardan yola çıkarak, soruÅŸturma akışını yeni sorular ile yönetiyorum. Bu yeni sorular ise, artık felsefi sorulardır. Her soruÅŸturmanın kendi dinamiÄŸi vardır. Aynı uyaran ile, fakat farklı topluluklarla yaptığım soruÅŸturmalarda bambaÅŸka katmanlarda ilerlemek mümkündür. Dolayısıyla benim için akışa uyumlanmak ve soru türetirken spontan olabilmek önemlidir. Ancak bu hiçbir zaman rotası belli olmayan bir akış deÄŸildir. Her soruÅŸturma öncesinde dikkatli bir ÅŸekilde hazırlığını yaptığım; topluluÄŸu çekmeyi ve o soruÅŸturmada derinleÅŸmeyi istediÄŸim kavramlara yönelik bir planlama doÄŸrultusunda ilerleriz.
P4C sonuç odaklı bir pedagoji ve metodoloji deÄŸildir. SoruÅŸturmanın sonunda nihai bir doÄŸruya ulaÅŸmak hedeflenmez; fikirlerin ispatlanması ya da çürütülmesi gibi bir gaye güdülmez. Savunulan fikirler deÄŸil, üzerinde düÅŸünülen, topluluk ile paylaşılan fikirler vardır. P4C bir münazara deÄŸildir. Dolayısıyla soruÅŸturmaların sonunda, yanlış ya da doÄŸru olarak nitelendirdiÄŸimiz, onayladığımız ya da dışladığımız fikirler de yoktur. Özgürce, demokratik ve güvenli bir diyalog ortamında, ama her zaman özenli düÅŸünme becerisiyle paylaşılan hepsi deÄŸerli fikirler vardır.